ÖZET : Karayolunda meydana gelen trafik kazasında sigortalı aracın uğradığı hasar bedelini ödeyen sigorta şirketinin, zararın idarece giderilmesi istemiyle açtığı davanın, 2918 sayılı Yasanın 19.1.2011 tarihinde yürürlüğe giren 110. maddesi gözetildiğinde, ADLİ YARGI YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk.

K  A  R  A  R

Davacı      : Anadolu Anonim Türk Sigorta A.Ş.

Vekilleri    : Av. M. N.K., Av.H.L.P.

Davalı      : Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanlığı

Vekili       : Av. S. Ü.K.

O L A Y       : Davacı vekili dilekçesinde; müvekkili şirkete sigortalı 54 … 459 plakalı aracın, sürücüsünün sevk ve idaresinde iken 29/03/2017 tarihinde Sakarya ili, Adapazarı ilçesi, Maliye caddesinden gelip Milli Egemenlik caddesi istikametine seyir halinde iken kaza mahalli olan 3.Hemzemin geçide geldiği sırada bariyerin ve yolun kendisine açık olduğu esnada,  raylar üzerinde iken,  merkez istasyondan Arifiye istikametine seyir halinde 10417 sefer sayılı 23002EMU makine numaralı trenin, sigortalı aracın sol kısmına çarpması sonucunda davalının % 100 kusuru ile sigortalı aracın hasara uğradığını; aracın tamamen zayi (Pert-total) olduğunu, olay mahallinde tutulan trafik kazası tespit tutanağına göre kazanın oluşumuna kontrollü hemzemin geçitlerinde bariyerin indirilmemesi, otomatik bariyer olmaması, kontrollü geçişle ilgili olarak tabelaların yetersiz olması ve bakım sorumluluğu ihlali ile görev ihmali sonucu,  sorumlu davalı kuruluşun kusurlu olduğunun tespit edildiğini, davalının kazanın oluşumunda % 100 oranında kusurlu olduğunu, 48.000,00TL hasar bedelinin sigortalılarına ödendiğini, sovtaj bedelinin düşülmesi sonucu kalan miktardan davalının sorumlu bulunduğunu ifade ederek; rücuya konu 33.600,00 TL. zararın davalı idareye başvuru tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalıdan tazminine karar verilmesi istemiyle, idari yargı yerinde dava açmıştır.

SAKARYA 1.İDARE MAHKEMESİ: 1.11.2017 gün ve E:2017/901, K:2017/1087 sayı ile,, “(…)2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 1. maddesinde, Kanunun amacının karayollarında can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlayacak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri belirlemek olduğu; “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde, bu Kanunun trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri bunların uygulamasını ve denetlenmesini ilgili kuruluşları ve bunların görev, yetki ve sorumluluk, çalışma usulleri ile diğer hükümleri kapsadığı ve bu kanunun karayollarında uygulanacağı; 10. maddesinde, yapım ve bakımdan sorumlu olduğu yolları trafik düzeni ve güvenliğini sağlayacak durumda bulundurmanın gerekli görülen kavşaklara ve yerlere trafik ışıklı işaretleri, işaret levhaları koymak ve yer işaretlemeleri yapmanın Belediye Trafik birimlerinin görev ve yetkileri arasında olduğu belirtilmiştir.

Öte yandan; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 19/01/2011 günlü Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6099 sayılı Kanun’un 14. maddesiyle değişik 110. maddesinde “işleteni veya sahibi Devlet ve diğer kamu kuruluşları olan araçların sebebiyet verdiği zararlara ilişkin olanları dahil, bu Kanundan doğan sorumluluk davaları, adli yargıda görülür. Zarar görenin kamu görevlisi olması, bu fıkra hükmünün uygulanmasını önlemez. Hemzemin geçitte meydana gelen tren-trafik kazalarında bu Kanun hükümleri uygulanır”; Geçici 21.maddesinde ise, “Bu Kanunun 110 uncu maddesinin birinci fıkrasının göreve ilişkin hükmü, yürürlüğe girdiği tarihten önce idari yargıda ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde açılmış bulunan davalara uygulanmaz” düzenlemesine yer verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden; 29.03.2017 tarihinde, davacı sigorta şirketi ile aralarında sigorta poliçesi tanzim edilmiş olan üçüncü şahsa ait 54 … 459 plaka sayılı aracın ait olduğu sigortalı araç sürücüsünün Sakarya İli, Adapazarı İlçesi, Maliye Caddesi’nden gelip Milli Egemenlik Caddesi istikametine seyir halinde iken kaza mahalli olan üçüncü hemzemin geçide geldiği esnada, bariyerin ve yolun kendisine açık olduğu esnada raylar üzerinde iken, Merkez istasyondan Arifiye istikametine seyir halinde olan trenin, aracın sol kısmına çarpması sonucu meydana gelen trafik kazası nedeniyle, poliçe sahibine ödenen 33.600,00 TL hasar bedelinin başvuru tarihi olan 21.06.2017’den itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tazmin edilmesi istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

Olayda, 2918 sayılı Yasanın 19.01.2011 tarihinde yürürlüğe giren 110. madde hükmünün; karayollarında, can ve mal güvenliği yönünden trafik düzeninin sağlanarak trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri kapsadığı ve kanunun trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri, bunların uygulanmasını ve denetlenmesini, ilgili kuruluşları ve bunların görev yetki ve sorumlulukları ile çalışma usullerini kapsadığı, dolayısıyla oluşan hasar nedeniyle açılacak sorumluluk davalarının görüm ve çözümünde adli yargının görevli olduğu; meydana gelen zararın tazmini istemiyle açılan davanın da adli yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Nitekim, İstanbul Bölge idare Mahkemesi Dokuzuncu Dava Dairesi’nin E:2017/3140 K:2017/2834 sayılı kararı da bu yöndedir.

Açıklanan nedenlerle; davanın görev yönünden reddine…” karar vermiş ve bu karar, istinaf yoluna başvurulmaksızın kesinleşmiştir.

 Davacı vekili bu kez aynı istemle adli yargı yerinde dava açmıştır.

SAKARYA 5.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ: 12.10.2018 gün ve E:2018/13, K:2018/392 sayı ile, “(…)Yapılan yargılama sonucunda tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, davacı sigorta şirketinin kasko sigorta sözleşmesi kapsamında sigortalısına ödemiş olduğu tazminatı doğuran zararlandırıcı eyleme, davalı belediyenin kendisine verilmiş olan tedbirleri almayarak sebebiyet verdiğini belirtilerek ödenen tazminatın iadesi istemiyle Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanlığı aleyhine açılan davada, davalı yönünden hizmet kusuruna dayanılmış olmaktadır. Bu sebeple öncelikle davanın hizmet kusurundan kaynaklanıp kaynaklanmadığı ve 2577 Sayılı Yasanın 2/1-b maddesi hükmü gereğince “İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davalarının” çözümünde idari yargının görevli olması sebebiyle, öncelikle dava şartlarından olan yargı yolunun caiz olup olmadığı hususunun değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kamu tüzel kişilerinin yasalar tarafından kendilerine verilen görev ve yetkilerin kullanılması sırasında oluşan zararlar niteliği itibariyle hizmet kusurundan kaynaklanan zararlar olup, bu zararların tazmini amacıyla hizmet kusuruna dayalı olarak açılan davanın, olayda kamu hizmetinin usulüne ve hukuka uygun olarak yürütülüp yürütülmediğinin, hizmet kusuru veya idarenin sorumluluğunu gerektiren bir husus olup olmadığının belirlenmesinin idare hukuku kuralları esas alınarak 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Hakkındaki Kanunun 2/1-b maddesinde sayılan tam yargı davasında çözülmesinde idari yargı yerleri görevlidir. (Emsal:Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 2016/907-1870 E.K. nolu, 2016/9557-7631 E.K.Nolu, 2016/4721-7256 E.K. Nolu, 2016/539-6302 nolu ilamları.)

6100 sayılı HMK.’ nın 114/1-b maddesinde yargı yolunun caiz olması dava şartlarından olup, re’sen dikkate alınması zorunludur. Davalının hizmet kusuruna dayanılarak davalı idare aleyhine açılan bu davada adli yargının yargı yolu bakımından görevsiz bulunması sebebiyle davanın, 6100 Sayılı HMK.’nun 114/1-b maddesi delaletiyle, 6100 Sayılı HMK.’ nun 115/2 maddesi gereğince davanın dava şartı noksanlığı nedeniyle usulden reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.

HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere ;

Davanın, idari yargı yerinde görülmesi gerektiğinden 6100 Sayılı HMK’nın 114/1-b maddesi uyarınca yargı yolu nedeniyle usulden REDDİNE…” karar vermiş, bu karar istinaf yoluna başvurulmaksızın kesinleşmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE:

Uyuşmazlık Mahkemesi’nin, Hicabi DURSUN’un Başkanlığında, Üyeler: Şükrü BOZER, Mehmet AKSU, Birol SONER, Süleyman Hilmi AYDIN, Aydemir TUNÇ ve Nurdane TOPUZ’un katılımlarıyla yapılan 28.1.2019 günlü toplantısında:

I-İLK İNCELEME: Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa’nın 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre; adli ve idari yargı yerleri arasında anılan Yasanın 14. maddesinde öngörülen biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu, adli yargı dosyasının 15. maddede belirtilen yönteme uygun olarak davacı vekilinin istemi üzerine son görevsizlik kararını veren Mahkemece; idari yargı dosyasının bir örneği ile birlikte Uyuşmazlık Mahkemesi’ne gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından, görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.

II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hâkim Taşkın ÇELİK’in, davanın çözümünde adli yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Halil İbrahim ÇİFTÇİ ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın, davanın çözümünde adli  yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

Dava, karayolunda meydana gelen trafik kazasında sigortalı aracın uğradığı hasar bedelini ödeyen sigorta şirketinin, zararının davalı idarece giderilmesi isteminden ibaret bulunan bir rücuen tazminat davasıdır.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 1. maddesinde, Kanunun amacının karayollarında can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlayacak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri belirlemek olduğu; “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde, bu Kanunun trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri bunların uygulamasını ve denetlenmesini ilgili kuruluşları ve bunların görev, yetki ve sorumluluk, çalışma usulleri ile diğer hükümleri kapsadığı ve bu kanunun karayollarında uygulanacağı; 10. maddesinde, yapım ve bakımdan sorumlu olduğu yolları trafik düzeni ve güvenliğini sağlayacak durumda bulundurmanın, gerekli görülen kavşaklara ve yerlere trafik ışıklı işaretleri, işaret levhaları koymak ve yer işaretlemeleri yapmanın Belediye Trafik birimlerinin görev ve yetkileri arasında olduğu belirtilmiştir.

Öte yandan 2918 sayılı Yasanın 19.1.2011 günlü Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6099 sayılı Yasanın 14. maddesiyle değişik 110. maddesinde “İşleteni veya sahibi Devlet ve diğer kamu kuruluşları olan araçların sebebiyet verdiği zararlara ilişkin olanları dahil, bu Kanundan doğan sorumluluk davaları, adli yargıda görülür. Zarar görenin kamu görevlisi olması, bu fıkra hükmünün uygulanmasını önlemez. Hemzemin geçitte meydana gelen tren-trafik kazalarında da bu Kanun hükümleri uygulanır.

Motorlu araç kazalarından dolayı hukuki sorumluluğa ilişkin davalar, sigortacının merkez veya şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinden birinde açılabileceği gibi kazanın vuku bulduğu yer mahkemesinde de açılabilir”; Geçici 21. maddesinde de “Bu Kanunun 110 uncu maddesinin birinci fıkrasının göreve ilişkin hükmü, yürürlüğe girdiği tarihten önce idari yargıda ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde açılmış bulunan davalara uygulanmaz” denilmiştir.

Dosyanın incelenmesinden; davacı şirkete sigortalı 54 … 459 plaka sayılı aracın,  sürücüsünün kontrolünde İli, Adapazarı İlçesi, Maliye Caddesi’nden gelip Milli Egemenlik Caddesi istikametine seyir halinde iken kaza mahalli olan üçüncü hemzemin geçide geldiği esnada, bariyerin ve yolun kendisine açık olduğu esnada raylar üzerinde iken, Merkez istasyondan Arifiye istikametine seyir halinde olan trenin, aracın sol kısmına çarpması sonucu meydana geldiği iddia edilen trafik kazası nedeniyle, poliçe sahibine ödenen miktardan, prim borcu ve sovtaj bedeli düşüldükten sonra kalan 33.600,00 TL hasar bedelinin,  başvuru tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte, olayda kusurlu olduğu ileri sürülün davalı idareden rücuen tazmin edilmesi istemiyle davanın açıldığı anlaşılmıştır.

2918 sayılı Kanunun 110 uncu maddesinin birinci fıkrasının iptali istemiyle Bursa 3.Asliye Hukuk Mahkemesi ve Batman 2.Asliye Hukuk Mahkemesince yapılan itiraz başvuruları üzerine konuyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, şu gerekçesi ile anılan kuralı Anayasaya aykırı görmemiş ve iptal istemini oy birliğiyle reddetmiştir: “… Anayasa Mahkemesi’nin daha önceki kimi kararlarında da belirtildiği üzere, tarihsel gelişime paralel olarak Anayasa’da adli ve idari yargı ayırımına gidilmemiş ve idari uyuşmazlıkların çözümünde idare ve vergi mahkemeleriyle Danıştay yetkili kılınmıştır. Bu nedenle, genel olarak idare hukuku alanına giren konularda idari yargı, özel hukuk alanına giren konularda adli yargı görevli olacaktır. Bu durumda, idari yargının görev alanına giren bir uyuşmazlığın çözümünde adli yargının görevlendirilmesi konusunda kanun koyucunun mutlak bir takdir yetkisinin bulunduğunu söylemek olanaklı değildir. Ancak, idari yargının denetimine bağlı olması gereken idari bir uyuşmazlığın çözümü, haklı neden ve kamu yararının bulunması halinde kanun koyucu tarafından adli yargıya bırakılabilir. İtiraz konusu kural, trafik kazasında zarar görenin asker kişi ya da memur olmasına, aracın askeri hizmete ilişkin olmasına veya olayın hemzemin geçitte meydana gelmesi durumlarına göre farklı yargı kollarında görülmekte olan 2918 sayılı Kanun’dan kaynaklanan tüm sorumluluk davalarının adli yargıda görüleceğini öngörmektedir. İtiraz konusu düzenlemenin gerekçesinde de ifade edildiği gibi, askeri idari yargı, idari yargı veya adli yargı kolları arasında uygulamada var olan yargı yolu belirsizliği giderilerek söz konusu davalarla ilgili olarak yeknesak bir usul belirlenmektedir. Aynı tür davaların aynı yargı yolunda çözümlenmesi sağlanarak davaların görülmesi ve çözümlenmesinin hızlandırıldığı, bu suretle kısa sürede sonuç alınmasının olanaklı kılındığı ve bunun söz konusu davaların adli yargıda görüleceği yolunda getirilen düzenlemenin kamu yararına yönelik olduğu anlaşılmaktadır. Öte yandan, 2918 sayılı Kanun’da tanımlanan Karayolu şeridi üzerindeki araç trafiğinden kaynaklanan sorumlulukların, özel hukuk alanına girdiği konusunda bir tartışma bulunmamaktadır. İdare tarafından kamu gücünden kaynaklanan bir yetkinin kullanılması söz konusu olmadığı gibi, aynı karayolu üzerinde aynı seyir çizgisinde hareket eden, bu nedenle aynı tür risk üreten araçlar arasında özel-kamu ayırımı yapılmasını gerektiren bir neden de yoktur. Açıklanan nedenlerle, itiraz konusu kural Anayasa’nın 2.,125. ve 155. maddelerine aykırı değildir. İtirazın reddi gerekir…” (Any. Mah.nin 26.12.2013 tarih ve E.2013/68, K.2013/165 sayılı kararı; R.G. 27.3.2014, Sayı: 28954, s.136-147.)

Anayasa’nın 158 inci maddesinin son fıkrasında “Diğer mahkemelerle, Anayasa Mahkemesi arasındaki görev uyuşmazlıklarında, Anayasa Mahkemesi’nin kararı esas alınır.” denilmektedir. Anayasa Mahkemesi’nin yukarıda gerekçesine yer verilen kararı, yasa koyucunun idari yargının görevine giren bir konuyu adli yargının görevine verebileceğine, dolayısıyla 2918 sayılı Kanunun 110 uncu maddesinin birinci fıkrası ile öngörülen, bu Kanun’dan doğan tüm sorumluluk davalarının adli yargıda görülmesi düzenlemesinin Anayasa’ya aykırı bulunmadığına dair olup, esas itibariyle görev konusunda verilmiş bir karardır ve Anayasa’nın 158 inci maddesi uyarınca, başta Mahkememiz olmak üzere diğer yargı organları bakımından da uyulması zorunlu bir karar mesabesindedir.

Bu durumda,  2918 sayılı Yasanın 19.1.2011 tarihinde yürürlüğe giren 110. maddesi ile Anayasa Mahkemesi’nin işaret edilen kararı gözetildiğinde, bahsi geçen Kanun maddesinin karayollarında, can ve mal güvenliği yönünden trafik düzeninin sağlanarak trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri kapsadığı ve Kanunun, trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri, bunların uygulanmasını ve denetlenmesini, ilgili kuruluşları ve bunların görev yetki ve sorumlulukları ile, çalışma usullerini kapsadığı, dolayısıyla oluşan trafik kazası nedeniyle açılacak sorumluluk davalarının görüm ve çözümünde adli yargının görevli olduğu; meydana gelen zararın tazmini istemiyle açılan bu davanın da adli yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, Sakarya 5.Asliye Hukuk Mahkemesinin, 12.10.2018 gün ve E:2018/13, K:2018/392 sayılı görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.

S O N U Ç   : Davanın çözümünde ADLİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Sakarya 5.Asliye Hukuk Mahkemesinin, 12.10.2018 gün ve E:2018/13, K:2018/392 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 28.1.2019 gününde OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.

      Başkan                          Üye                                 Üye                                 Üye

       Hicabi                         Şükrü                            Mehmet                             Birol

    DURSUN                    BOZER                            AKSU                            SONER

                                            Üye                                 Üye                                 Üye

                                    Süleyman Hilmi                  Aydemir                          Nurdane

                            AYDIN                            TUNÇ                            TOPUZ