K  A  R  A  R

Davacı           :D.B.D. Nakliyat ve Tic. A.Ş.

Vekilleri         :Av.H.K. & Av.A.Ş.

Davalılar        :1.İskenderun Tapu Sicil Müdürlüğü

Vekili              :Av.F.M.E.

 2.Gübre Fabrikaları Türk A.Ş.

            Vekilleri         :Av.F.G.& Av.A.İ.& Av.M.E.

O L A Y          : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili firma ile davalı GÜBRETAŞ firması arasında İstanbul 31. Noterliği’nin 03.04.2007 tarih ve 16614 yevmiye numarası ile İskenderun Sarıeski Tesisleri İşletme hakkı Devir Sözleşmesi yapıldığını; davalı GÜBRETAŞ’ın işletme hakkı devir sözleşmesi doğrultusunda hazine tarafından GÜBRETAŞ’a verilen kullanma ve ön izin haklarını davacı şirkete devir yetkisi olmadığını, bu nedenle taraflar arasında 04.07.2008 tarihli kira sözleşmesinin imzalandığını; bu sözleşme gereğince, Hatay İli; İskenderun İlçesi Akçay Köyü 395 Parsel, Değirmendere Köyü 222-223-224-225-226-401-790 ve 796 parsel sayılı taşınmazların kiralandığını;

Bu kira sözleşmesinin 3. maddesi gereğince davacıya kira sözleşmesini tapuya şerh etme yetkisinin verildiğini; davacının da bu yetkiye dayalı olarak kira sözleşmesinin tapu kütüğüne şerhi için İskenderun Tapu Sicil Müdürlüğü’ne müracaat ettiğini; ancak,  müracaatın 27.10.2011 tarihinde reddedildiğini, ret gerekçesi olarak sözleşmenin kira sözleşmesi niteliği taşımadığı, talepte bulunan şirket yetkilisi ile sözleşmeyi imzalayan şirket yetkilisinin aynı şahıslar olmadığı ve şirket yetkililerinin ticaret sicilden alınmış yetki belgelerinin olmadığı hususlarının belirtildiğini, İskenderun Tapu Sicil Müdürlüğü’nün ret kararı üzerine davacının hem ret kararına itiraz ettiğini, hem de davalı GÜBRETAŞ’a konuyla ilgili yazı yazarak tapunun istediği evrakların kendilerine verilmesini, kira sözleşmesinin tapu müdürlüğü tarafından kabul edilecek şekilde düzenlenerek kendisine verilmesini talep ettiğini;

Davalı GÜBRETAŞ’a yapılan başvurunun reddedildiğini, İskenderun Tapu Sicil Müdürlüğü kararına yapılan itirazın ise Hatay 12. Bölge Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından reddedildiğini, gerek GÜBRETAŞ tarafından gerekse Hatay 12. Bölge Müdürlüğü tarafından verilen kararların hukuka uygun olmadığını; dava konusu kira sözleşmesinin davalı GÜBRETAŞ’ın kendi sorumluluklarını yerine getirmemesinden dolayı tapuya şerh edilemediğini,

Bu süreç devam ettiği esnada, maliye hazinesi tarafından kıyı kanununun ilgili maddeleri gereği kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında mülkiyet olamayacağı ve 796 parselin kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında olduğu gerekçesiyle İskenderun 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde 2011/76 Esas no ile Gübretaş aleyhine tapu terkin ve tescil davası açıldığını ve hazine tarafından tapuya tedbir konulduğunu; bu durumda davacı şirket davalı ile arasındaki sözleşmelere dayanarak kira şerhi koyma hakkının kendisine verilmesi için İskenderun 3.Asliye Hukuk Mahkemesi’ne müracaat edildiğini; Mahkemenin 13.02.2012 tarihli kararı ile tapuya davacı şirket lehine kira şerhi konulmasında bir sakınca olmadığına karar verdiğini; bu karar ile birlikte tapuya tekrar talepte bulunulduğunu; tapunun talep ettiği şekil şartı sözleşmesi hariç diğer eksiklikler giderildiğini ve mahkemece şerh konulmasında sakınca olmadığını belirtir karar alındığını, buna rağmen İskenderun Tapu Sicil Müdürlüğü’nce verilen işlem formuna uygun olarak tapuya şerh konulmadığını, bu şekilde davacının dava konusu taşınmaz üzerinde yatırım yapılmasını sağlayamadığını belirterek;

Kira sözleşmesinin konusu olan Hatay İli; İskenderun İlçesi Akçay Köyü 395 Parsel, Değirmendere Köyü 222-223-224-225-226-401-790 ve 796 parsellerin tapu kayıtları üzerine davalıdır şerhi konulmasına; taraflar arasında yapılan İstanbul 31. Noterliği’nin 03.04.2007 tarih ve 16614 yevmiye numarası ile İskenderun Sarıeski Tesisleri İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi ve bağlı 04.07.2008 tarihinde ek 1 kira sözleşmesinin 3. maddesi gereğince kiralanan Hatay İli; İskenderun İlçesi Akçay Köyü 395 Parsel Değirmendere Köyü 222-223-224-225-226-401-790 ve 796 parsellerin tapu kayıtlarına şerh edilmesine karar verilmesi istemi ile adli yargı yerinde dava açmıştır.

            İskenderun 2. Asliye Hukuk Mahkemesi; 05.11.2013 gün ve 2012/40 Esas, 2013/596 Karar sayılı kararında aynen ; “Dava tapu kaydına şerhin terkini talebine ilişkindir. Davacı vekili dilekçesinde davacı şirket ile davalı şirket arasında İskenderun Sarıeski Tesisleri İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi yapıldığından bahisle davalı GÜBRETAŞ’ın işletme hakkı devir sözleşmesi doğrultusunda hazine tarafından GÜBRETAŞ’a verilen kullanma ve ön izin haklarını davalı şirkete devir yetkisi olmamasından dolayı taraflar arasında yapılan sözleşme ile davacı şirketin davalıdan mülkiyeti GÜBRETAŞ’a ait Hatay ili İskenderun ilçesi Akçay Köyü 395 parsel, Değirmendere Köyü 222-223-224-225-226- 401- 790 ve 796 parselleri kiraladığından söz ederek GÜBRETAŞ’ın davacıya tek taraflı olarak kira sözleşmesini tapuya şerh yetkisi verdiğini belirtmektedir. Bu sözleşmeye istinaden tapu kütüğüne şerh için İskenderun Tapu Müdürlüğü’ne müracaat ettiklerini ancak bu taleplerinin de reddedildiğini belirterek, kira sözleşmesinin tapuya şerh edilmesini talep etmektedirler. Davacı taraf davalı idareden öncelikle şerh düşülmesini talep etmiş ve talepleri reddedilmiştir. Yapılan işlemin idari işlem niteliğinde olduğu ve talep edilen tapuya şerh işleminin idari bir karara dayalı olduğu, bunlar hakkında açılacak davalarının temelinde bir idari karar bulunması sebebiyle, idari kararın ortadan kaldırılmasına dayalı bir isteği kapsayan davanın idari yargı yerinde görülmesi gerektiği anlaşıldığından Mahkememizin görevsizliğine, dosyanın süresi içerisinde talep halinde görevli ve yetkili Hatay Nöbetçi idare Mahkemesine gönderilmesine karar verilerek aşağıdaki hüküm kurulmuştur.” şeklindeki gerekçesi ile davanın görev nedeni ile reddine karar vermiş, verilen karar taraflarca temyiz edilmeksizin 04.04.2014 tarihinde kesinleşmiştir.

            Davacı vekili aynı isteklerle, idari yargı yerinde dava açmıştır.

            Hatay İdare Mahkemesi; 08.05.2014 gün ve 2014/481 Esas sayılı kararı ile; “Bakılan davanın davacı şirket ile davalı GÜBRETAŞ arasında özel hukuk hükümlerine tabi kira sözleşmesinin ve buna dair özel hukuk davalarına ilişkin hakların tapu kaydına şerh edilmesi talebine ilişkin olduğu ve dava dilekçesinde davanın konusunun da “muarazanın men’i talebi” şeklinde belirtildiği, şu halde davaya konu edilen kira sözleşmesi ve sair hukuki ilişkilerin tamamen özel hukuk çerçevesinde şekillendiği ve idare hukuku ile bir ilgisinin bulunmadığı gibi bu sözleşme ve ilgili ibarelerin tapuya şerh verilmesine ilişkin davaların da yukarıda aktarılan Türk Medeni Kanunun hükümleri uyarınca ve ilgili Yargıtay içtihatları doğrultusunda Asliye Hukuk Mahkemelerinde görüleceği, yine muarazanın men’i davasının da ancak adli yargıda açılabileceği anlaşılmakla, idari bir işleme veya eyleme dayanmayan, özel hukuk ilişkileri kapsamında açılan ve tapu kaydına şerh düşülmesi talebini içeren işbu davanın görüm ve: çözüm yerinin adli yargı mahkemeleri olduğu sonucuna varılmıştır.” şeklindeki gerekçesi ile dosyanın görevli yargı yerinin belirlenmesi için 2247 sayılı Kanun’un 19. Maddesi gereğince Uyuşmazlık Mahkemesi’ne gönderilmesine karar vermiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE :

Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Serdar ÖZGÜLDÜR’ün Başkanlığında, Üyeler: Eyüp Sabri BAYDAR, Ali ÇOLAK, Nurdane TOPUZ, Alaittin Ali ÖĞÜŞ, Ayhan AKARSU, Mehmet AKBULUT ’un katılımlarıyla yapılan 29.12.2014 günlü toplantısında:

l-İLK İNCELEME:

Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa’nın 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre; İdare Mahkemesince, idari yargı dosyası ile birlikte İskenderun 2. Asliye Hukuk Mahkemesi dosyası da temin edilmek sureti ile 2247 sayılı Yasa’nın 19. maddesinde öngörülen şekilde başvurulduğu ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından, adli ve idari yargı yerleri arasında doğan görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.

II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim Birgül YİĞİT’in, davanın çözümünde davalılardan Gübre Fabrikaları A.Ş. aleyhine açılan dava yönünden adli yargının, davalılardan İskenderun Tapu Sicil Müdürlüğü aleyhine açılan dava yönünden, idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Uğurtan ALTUN ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın davalılardan Gübre Fabrikaları A.Ş. aleyhine açılan dava yönünden adli yargının, davalılardan İskenderun Tapu Sicil Müdürlüğü aleyhine açılan dava yönünden, idari yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

Dava, davacının,  davalı GÜBRETAŞ ile imzaladığı işletme hakkı devir sözleşmesine bağlı olarak, bu hakkını kiralanan taşınmazların tapu kaydına şerh düşülmesi istemi ile yaptığı başvurusunun, davalı İskenderun Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından reddedilmesi nedeni ile hukuka aykırı olan işlemin iptali ile kira sözleşmesinin ilgili kira konusu taşınmazların tapu kaydına şerh düşülmesi istemi ile açılmıştır.

Davacı dava dilekçesinde, davalı GÜBRETAŞ ile yaptığı İstanbul 31. Noterliğinin 03.04.2007 tarih ve 16614 yevmiye numaralı sözleşme ile, davaya konu, Hatay İli; İskenderun İlçesi Akçay Köyü 395 Parsel, Değirmendere Köyü 222-223-224-225-226-401-790 ve 796 parsel sayılı taşınmazları kiraladığını ve bu sözleşme gereğince ilgili kira şerhini taşınmazın tapu kaydına koydurmak konusunda davalı şirketten yetki aldığını, ancak bu yetkiye dayalı olarak İskenderun Tapu Sicil Müdürlüğü’ne yaptığı başvurusunun reddedildiğini, red gerekçesinde şerhe dayanak teşkil edecek kira sözleşmesinin gerekli şartları taşımadığının belirtildiğini, bunun üzerine davalı GÜBRETAŞ’dan şerhe uygun kira sözleşmesi düzenlenmesinin istendiğini; ancak bu istemin davalı şirket tarafından yerine getirilmesini, davacının bu şekilde zarara uğradığını belirterek; kira sözleşmesinin tapu kaydına şerh düşülmesini istediğini belirttiği görülmüştür. Buradan hareketle davacının davasını gerek tapuya şerh talebini reddeden İskenderun Tapu Sicil Müdürlüğü’ne gerekse şerhe uygun sözleşme talebini reddeden GÜBRETAŞ’a yönelttiği anlaşılmaktadır. Sonuç olarak davanın her iki davalı yönü ile ayrı ayrı incelenmesi gerekmektedir.

a)Davalı GÜBRETAŞ’a  (Gübre Fabrikaları Ticaret A.Ş.) açılan dava yönünden;

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı” başlığını taşıyan 2. maddesinin birinci fıkrasında, “1. (Değişik: 10/6/1994 – 4001/1 md.) İdari dava türleri şunlardır: