ASKER KIŞI SANIKLARA YÜKLENEN “ETKILI EYLEM, EFRADA SUI MUAMELE” SUÇLARI TÜRK CEZA KANUNU (MÜLGA) (765) Madde 245

Ceza Bölümü         2001/67 E.  ,  2001/63 K.

• ASKER KIŞI SANIKLARA YÜKLENEN “ETKILI EYLEM, EFRADA SUI MUAMELE” SUÇLARI

• TÜRK CEZA KANUNU (MÜLGA) (765) Madde 245

“İçtihat Metni”Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığınca hazırlanmıştır. İzinsiz olarak kopyalanması ve dağıtılması hukuki sorumluluk gerektirir.

            Davacı           : K.H.

Sanıklar         : 1-T.B.

2-B.D.

O L A Y          : 3.2.1995 günü, Gaziantep 5. Zh. Tug. 3. Snf. Askeri Ceza Tutukevinde izin tecavüzü suçundan hükümlü olarak bulunan Viranşehir İlçe Jandarma Bölük Komutanlığı emrinde görevli J. Er sanık T.B. ile aynı cezaevinde gardiyan olarak görevli P. Er B.D. arasında çıkan tartışma sırasında, birbirlerine vurmaları ve J. Er sanık T.B.’un 10 gün iş ve gücünden kalacak şekilde yaralanması sonucunda, görevli memura müessir fiil ve efrada suimuamele suçlarından dolayı sanıklar hakkında hazırlık soruşturmasını yürüten Gaziantep 5. Zırhlı Tugay Komutanlığı Askeri Savcılığı, 29.12.1995 gün ve E: 1995/586, K:1995/67 sayıyla; yüklenen suçların askeri suç olmaması, askeri bir suça da bağlı bulunmaması ve sanıkların terhis edilmeleri nedeniyle askeri mahkemede yargılanmalarını gerektiren ilginin de kesilmiş olması gerekçesiyle soruşturmanın adli savcılıkça yapılması için görevsizlik kararı vererek, dosyanın adli savcılığa gönderilmesi üzerine, Gaziantep Cumhuriyet Başsavcılığı, 1.2.1996 gün ve E:1996/616, K:1996/322 sayıyla, olay bölümünde açıklanan ve sanıklara yüklenen eylemleri tekrarlayarak, sanık B.D.’nin Türk Ceza Kanunu’nun 245., sanık T.B.’un aynı Kanun’un 456/4, 271/1. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle kamu davası açmıştır.

GAZİANTEP 1. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 21.4.1998 gün ve E:1996/93, K:1998/268 sayıyla; asker kişi olan sanıkların asker kişiye karşı askeri mahalde işledikleri ileri sürülen suçlar nedeniyle terhis edilmelerinden önce haklarında soruşturmaya başlanılmış olduğundan 353 sayılı Yasa’nın değişik 17. maddesi uyarınca görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek dava dosyası, 5. Zırhlı Tugay Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.

5. ZIRHLI TUGAY KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 18.7.2000 gün ve E:2000/266, K:2000/401 sayıyla; sanıklara yüklenen eylemin, askeri suç olmadığı, askeri bir suça  bağlı bulunmadığı ve yargılama sırasında sanıkların terhis edilmeleriyle askeri mahkemede yargılanmalarını gerektiren ilginin de kesildiği gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, 5. Zırhlı Tugay Komutanlığı Askeri Savcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ali HÜNER’in Başkanlığında, Üyeler; Cengiz ERDOĞAN, Refik DİZDAROĞLU, Keskin KAYLAN, Necmettin ÖZKAN, Recep SÖZEN, Ahmet ALKIŞ’ ın  katılımlarıyla yapılan 11.6.2001 günlü toplantısında, Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’ in, davanın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mustafa EKİNCİ ile Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Cemil KAYILIOĞLU’nun, davanın çözümünün adli yargının görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

USULE İLİŞKİN İNCELEME:

Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmemiştir. Askeri ve adli yargı yerleri arasında Yasa’nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğmuştur. Esasa ilişkin inceleme yapılmasına oybirliği ile karar verilmiştir.

ESASA İLİŞKİN İNCELEME:

353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu’nun “Askeri Mahkemelerin Görevleri” başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan “Genel Görev” başlıklı 9. maddesinde; “Askeri Mahkemeler Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler” denilmektedir.

“Askeri suç” ise, öğretide ve uygulamada;

a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu’nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu’nda, kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,

c) Türk Ceza Kanunu’na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalâa edilmektedir.

Aynı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17. maddesinde; “askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmektedir.

Ancak, Anayasa Mahkemesi’nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45 sayılı kararı ile maddenin ikinci tümcesinde yer alan “… ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması …” sözcükleri iptal edilmiştir.

Bu duruma göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle birlikte sanığa yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.

Somut olayda, asker kişi sanıklar hakkında, asker kişi aleyhine, askeri mahalde işlendiği ileri sürülen, unsurları ve cezaları Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen suç nedeniyle, sanıklar terhis edildikten sonra askeri mahkemeye kamu davası açıldığı, dosya içindeki bilgilerden anlaşılmaktadır. Adli yargı yerinin görevsizlik kararı gerekçesinde sanıklar hakkındaki soruşturmanın askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesinden (terhis tarihinden) önce başlatıldığından söz edilmekte ise de; yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça  bağlı bulunmaması ve 353 sayılı Yasa’nın 4191 sayılı Yasa ile değişik 17. maddesi hükmü uyarınca, sanıkların askeri mahkemede yargılanmasını gerektiren ilginin kesilmiş olması nedeniyle davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Gaziantep 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ: Anlaşmazlığın niteliğine göre, davanın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Gaziantep 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nin 21.4.1998 günlü, E:1996/93, K:1998/268 sayılı görevsizlik kararının kaldırılmasına, 11.6.2001 günü kesin olarak oybirliği ile karar verildi.